อคติตัวนี้จัดได้ว่าเป็นอคติยอดนิยมที่เราท่านมักพบได้ในชีวิตประจำวันอยู่เสมอ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องสัพเพเหระทั่วไปในบ้าน ที่ทำงาน ไปจนถึงเรื่องการเมืองระดับโลก
เป็นเรื่องปกติที่คนทุกคนย่อมจะมีความเชื่อมั่นในข้อมูลที่ตัวเองมีอยู่และคิดว่าข้อมูลนั้นถูกต้องและเป็นอย่างงั้นเสมอ
แม้จะมีข้อมูลใหม่
ๆ มาว่าเรื่องที่เราเคยรับรู้นั้นเปลี่ยนแปลงไปแล้ว เราก็ยังไม่เชื่อและไม่ยอมฟัง
เช่น
เราเคยไปกินข้าวที่ร้านอาหารแห่งหนึ่งที่เพิ่งเปิดใหม่แล้วพบว่าร้านนี้อาหารราคาแพงมาก
อาหารไม่อร่อย บริการก็ไม่ดี คิดเงินก็ช้า ฯลฯ เราไม่ประทับใจกับร้านนี้เลย
เมื่อเวลาผ่านมาอีก
5 ปี
เพื่อนของเรานัดเลี้ยงวันเกิดแล้วบอกว่าจะเลี้ยงที่ร้านอาหารแห่งนี้โดยบอกว่าร้านนี้อาหารอร่อยสมราคา
บริการดี ฯลฯ เราจะไม่เชื่อไม่รับฟัง
ยิ่งถ้าเป็นเรื่องการเมือง
ลัทธิ ทฤษฎีทางวิชาการ ฯลฯ เราจะยิ่งเห็นอคติประเภทนี้ชัดเจนมากขึ้น
ถ้าเป็นเรื่องการเมืองก็เช่น
เวลามีการประชุมสภาแล้วมีนักการเมืองมาอภิปรายกัน
เราก็จะพบว่าคนที่เชียร์ฝ่ายรัฐบาลก็จะเลือกรับฟังแต่ข้อมูลที่ฝ่ายรัฐบาลนำเสนอและจะเชื่อข้อมูลนั้นทั้งหมดเพราะมันตรงกับสิ่งที่เราเชื่อ
ฝ่ายรัฐบาลนำเสนอข้อมูลอะไรเราก็จะเห็นด้วยไปหมดและจะมองข้ามเรื่องที่เป็นปัญหาต่าง
ๆ ไปเพราะมันตรงกับสิ่งที่เราเชื่อว่ารัฐบาลนี้เป็นรัฐบาลที่ดีที่สุดในความคิดของเรา
แต่พอฝ่ายค้านอภิปรายข้อมูลทางฝั่งของตัวเอง
คนที่เชียร์ฝ่ายรัฐบาลก็จะไม่ฟังข้อมูลและเหตุผลของฝ่ายค้านโดยบอกว่าเป็นข้อมูลที่บิดเบือน
เป็นข้อมูลเท็จ ฯลฯ หรืออาจปิดวิทยุหรือเปลี่ยนช่องทีวีทันทีที่ฝ่ายค้านอภิปราย เพราะเป็นเรื่องที่ไม่ตรงกับสิ่งที่เราเชื่อ
แม้ว่าข้อมูลของฝ่ายค้านจะมีเหตุผลมีหลักฐานที่ชัดเจน
แต่คนที่เชียร์รัฐบาลก็จะสรุปแบบง่าย ๆ ว่าเป็นหลักฐานปลอม
ในทางกลับคนคนที่เป็นกองเชียร์ฝ่ายค้านก็จะพร้อมฟังและเชื่อข้อมูลของฝ่ายค้านทันทีเพราะตรงกับความเชื่อของตัวเองซึ่งตัวเองก็อยากจะฟังอยู่แล้ว
และจะไม่ยอมรับฟังหรือเปลี่ยนช่องทีวีหนีเมื่อฝ่ายรัฐบาลแถลง
แม้ฝ่ายรัฐบาลจะมีหลักฐานประกอบการนำเสนอที่ชัดเจนยังไง ก็จะสรุปทันทีว่าเป็นหลักฐานปลอมเช่นเดียวกัน
การปิดใจไม่รับฟังนี้ก็จะเรียกว่า
“Information Avoidance” ซึ่งก็เป็นตัวที่ตรงกันข้ามกับ Confirmation
Bias
นั่นคือถ้าเป็น Confirmation Bias ก็จะหมายถึงเราจะเลือกรับฟังแต่เฉพาะข้อมูลหรือเรื่องที่เราอยากจะฟัง
แต่ถ้าเป็น Information
Avoidance ก็หมายถึงเราไม่ฟัง (และไม่อยากฟัง)
ข้อมูลหรือเรื่องที่เราไม่อยากฟังครับ
ลองมาดูตัวอย่างที่ชัด
ๆ เกี่ยวกับอคติตัวนี้กับตัวเราเองก็ได้ครับ
ทุกคนมีไลน์กลุ่มอยู่ใช่ไหมครับ
เคยไหมครับที่เพื่อนโพสเรื่องบางเรื่อง
บทความบางบทความโดยเฉพาะเรื่องการเมือง
ซึ่งเรื่องที่โพสก็ไม่ตรงกับสิ่งที่เราเชื่อ
เราก็จะไม่อยากอ่านต่อเพราะอคติว่าเรื่องนี้ไม่จริง
บางคนก็จะโพสข้อมูลหรือเรื่องที่ตัวเองเชื่อตอบกลับไปในไลน์กลุ่มเพื่อโต้กลับ
ซึ่งแน่นอนว่าเพื่อนที่โพสที่เขามีความเชื่อหรือมีอคติว่าข้อมูลของเขาถูกมากกว่า
ก็จะปิดใจไม่ยอมรับข้อมูลที่เพื่อนโพสโต้มาเช่นเดียวกัน
บ่อยครั้งที่มีการทะเลาะกันเองในกลุ่มไลน์
เพราะต่างฝ่ายต่างเชื่อในข้อมูลที่ตัวเองมีอยู่ โดยมีอคติแบบ Confirmation Bias และ Information Avoidance
แล้วก็มีการออกจะกลุ่ม
Left
the Chat ไปแบบตัวใครตัวมัน
บางที่คบกันเป็นเพื่อนกันมากว่า
20 ปี ต้องมาโกรธกันเพราะอคติแบบ Confirmation Bias นี่แหละครับ
............................
