เลมมิ่ง (Lemming) เป็นสัตว์ตระกูลฟันแทะคล้าย ๆ กับหนูปนกระรอกอาศัยอยู่ในแถบอาร์คติกขั้วโลกเหนือ เลมมิ่งเป็นสัตว์สังคมนิยมอยู่รวมกันเป็นฝูง แม้แต่ถ้ามีการอพยพย้ายถิ่นก็จะย้ายกันไปเป็นฝูง
หรือจะพูดจาภาษาเลมมิ่งคือ
“เราพวกเดียวกัน ว่าอะไรก็ว่าตามกัน” คงไม่ผิดนัก
มีเรื่องเล่ากันมาว่าวันร้ายคืนร้ายเหล่าเลมมิ่งก็จะตามจ่าฝูงไปถึงหน้าผาสูงริมทะเล
พอตัวจ่าฝูงกระโดดหน้าผาลงทะเล
บรรดาลูกฝูงก็กระโดดตามจ่าฝูงลงไปด้วยจนจมน้ำตายกันเป็นจำนวนมากจนดูเหมือนกับการฆ่าตัวตายหมู่ตามจ่าฝูง
แต่นักสัตววิทยาก็ออกมาบอกว่าคนเราเข้าใจผิดกันไปเองว่าเลมมิ่งมีพฤติกรรมฆ่าตัวตายหมู่ตามผู้นำ
ซึ่งแท้ที่จริงแล้วเกิดจากการขยายพันธุ์ประชากรของเลมมิ่งที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วจึงทำให้มันต้องอพยพย้ายถิ่นฐานเพื่อไปหาแหล่งอาหารใหม่
แม้เลมมิ่งจะเป็นนักว่ายน้ำฝีมือดีแต่การว่ายน้ำไปหาแหล่งอาหารใหม่เหล่าเลมมิ่งว่ายไปไม่ถึงอีกฝั่งหนึ่งหมดแรงเสียก่อนก็เลยจมน้ำตายไปไม่น้อย
ทำให้คนไปคิดเอาเองว่ามันมีพฤติกรรมฆ่าตัวตายหมู่ตามจ่าฝูงหรือทำอะไรเลียนแบบกันไปตามเสียงส่วนใหญ่
จากจุดนี้แหละครับเลยมาเป็นคำว่า Lemming Effect ความหมายคือการที่คนหมู่มากทำตามผู้นำโดยไม่คิดไตร่ตรองให้ดีก็จะเป็นเหตุให้เกิดความพินาศหรือผิดพลาดตายหมู่หรือเกิดความเสียหายมากมายตามมาในภายหลัง
ยิ่งถ้าตัวผู้นำเป็นคนไม่มีเหตุผลขาดสามัญสำนึกที่ดีก็ยิ่งจะมีโอกาสชักจูงคนหมู่มากให้ทำสิ่งที่เกิดความเสียหายร้ายแรงแบบที่คาดไม่ถึงได้ในที่สุด
ที่ผ่านมาเราก็เคยเห็นพฤติกรรมแบบ Lemming Effect มาแล้วหลายครั้งไม่ว่าจะเป็นพฤติกรรมของฮิตเลอร์ที่นำชาวเยอรมันทั้งหมดในยุคนั้นเข้าสู่สงครามโลกครั้งที่สองที่ทำเกิดความพินาศเสียหายไปทั่วโลก
พฤติกรรมการปั่นหุ้นในตลาดหลักทรัพย์โดยมีผู้ปล่อยข่าวชี้นำตลาดทำให้เกิดกระแสตามแห่ของนักลงทุนในการซื้อหรือขายหุ้นพร้อม
ๆ กันจำนวนมาก
หรือพฤติกรรมด้านลบของผู้นำประเทศตลอดจนผู้นำม็อบทั้งของบ้านเราหรือของต่างประเทศที่ชักจูงคนจำนวนมากให้หลงเชื่อคล้อยตามแล้วสร้างปัญหาร้ายแรงต่าง
ๆ ให้เกิดขึ้นกับสังคมและประเทศชาติในที่สุด
ข้อคิดที่ดีสำหรับ Lemming Effect คือเสียงข้างมากไม่ใช่เสียงที่ถูกต้องเสมอไป
ยิ่งถ้าอยู่ในสถานการณ์ที่เรายังไม่เคยมีประสบการณ์ในเรื่องนั้น ๆ
มาก่อนยิ่งไม่ควรใช้การโหวตเสียงข้างมาก
แต่ควรหาข้อมูลข้อเท็จจริงและใช้เหตุผลมาปรึกษาหารือร่วมกันก่อนการตัดสินใจ
เพราะถ้าไม่ใช้ข้อมูลและเหตุผลคุยกันก็จะเกิดปัญหาพากันตามแห่ลงเหวแบบเดียวกับฝูงเลมมิ่งที่กระโดดหน้าผาแล้วตายหมู่ในที่สุด!
สิ่งที่จะป้องกัน
Lemming
Effect ได้ก็คงจะต้องเป็นข้อมูลที่เราจะต้องหาข้อมูลข้อเท็จจริงมากลั่นกรองว่าเรื่องไหนจริงเรื่องไหนเท็จ
ไม่หลงเชื่อจนเป็นเหยื่อข่าวลือ Fake news ต่าง ๆ
แล้วนำเรื่องเหล่านั้นมาคิดไตร่ตรองด้วยสติปัญญาของเราให้ดีก่อนที่จะตัดสินใจทำอะไรไปตามกระแสตามคนหมู่มาก
แบบพวกมากลากไปจนเกิดหายนะต่อตัวเราเองและส่วนรวมในภายหลังครับ
ฟังพ็อดแคสต์คลิ๊ก
